หนังสือประมวลประสบการณ์ชุมชนน้ำโขง

หนังสือ "ประมวลประสบการณ์ กระบวนการฟื้นฟูตามธรรมชาติ การฟื้นฟูนิเวศและทรัพยากรประมง ของชุมชนลุ่มน้ำโขง" เกิดขึ้นได้ท่ามกลางวิกฤติปัญหาความเสื่อมโทรมของระบบนิเวศแม่น้ำโขง หลายชุมชนได้นำเสนอปัญหาและเรียกร้องให้ทั้งหน่วยงานภายในประเทศและภูมิภาค เข้ามาแก้ไขปัญหาในเชิงนโยบาย เพื่อยุติการสร้างเขื่อนไฟฟ้าพลังน้ำ และการเยียวยาผลกระทบที่เกิดขึ้นกับชุมชนและระบบนิเวศ อย่างไรก็ตามการแก้ปัญหาเชิงนโยบายระหว่างประเทศยังคงทำได้ยาก  เนื่องจากเป็นผลมาจากการบริหารจัดการน้ำในเขื่อนของจีน และสปป.ลาว ดังนั้นควบคู่กับวิกฤติการณ์นี้ ชุมชนจึงดำเนินการอย่างเต็มที่เท่าที่ศักยภาพจะเอื้ออำนวย เพื่อให้สามารถรักษาและฟื้นฟูระบบนิเวศแม่น้ำโขงไว้ให้ได้ และเพื่อเป็นต้นแบบในการดูแลและใช้ชีวิตร่วมไปกับความหลากหลายทางชีวภาพ ทั้งด้านพันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ และด้านความมั่นคงทางอาหาร เพื่อให้คนในชุมชนได้ประโยชน์ร่วมกันดังที่เคยเป็นมา ด้วยภูมิปัญญา วิถีชีวิต และความใกล้ชิตกับแม่น้ำโขงทุกลมหายใจเข้าออก ชุมชนจึงสังเกตเห็นถึงรูปแบบเฉพาะตัวในการเกิดใหม่ของกล้าไม้ธรรมชาติ เช่น ต้นอ่อนไคร้น้ำ, ไคร้นุ่น เกิดบริเวณแนวตลิ่งในระดับต่ำ และบริเวณรอบบุ่ง ซึ่งเป็นผลจากการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติของพันธุ์ไม้ต่าง ๆ ที่เมล็ดได้ลอยตามน้ำมาเกิดขึ้นในพื้นที่ที่เหมาะแก่การเจริญเติบโต ซึ่งขณะเดียวกับในห้วงเวลาที่ระบบนิเวศโดยรวมเกิดวิกฤต นิเวศของแม่น้ำโขงทั้งสายก็ได้มีกระบวนการฟื้นฟูตัวเองตามธรรมชาติอย่างต่อเนื่องและเป็นระบบ ปรากฏการณ์นี้เป็นจุดตั้งต้นให้ชุมชนเห็นร่วมกันว่า ชุมชนสามารถเป็นตัวแปรหนึ่งในนิเวศที่ช่วยคงกระบวนการเยียวยาตามธรรมชาตินี้ไว้ได้ เพื่อช่วยรักษาและเติมเต็มระบบนิเวศให้กลับมาสมบูรณ์เท่าที่จะทำได้อีกครั้ง การทำงานหนักของชุมชนดังกล่าวจึงเกิดขึ้นเป็นหนังสือประมวลประสบการณ์เล่มนี้ ที่ชุมชนได้ดำเนินกิจกรรมฟื้นฟูและรักษาระบบนิเวศมีทั้งชุมชนในแม่น้ำโขงสายหลักและลำน้ำสาขา แบ่งเป็น 2 กิจกรรมใหญ่ คือ  1. การฟื้นฟูระบบนิเวศ เช่น การปล่อยลูกปลา การปลูกกล้าไม้ท้องถิ่น ฯลฯ  ชุมชนย้ายกล้าไม้ธรรมชาติมาปลูกริมหนองขา พื้นที่บ้านสามผง จ.นครพนม สร้างและเติมแหล่งอาหารอาหารจากวัสดุธรรมชาติ เช่นแพลงตอน …

“Myanmar’s Gas-Thailand’s Electricity: Relationship between Business and Human Rights Consciousness of the Yadana Project under Humanitarian Crisis after the Myanmar’s Coup” (EP.1)

Teerachai Sanjaroenkijthaworn In the middle of March, there was a big news in the energy sector closely linked to the situation in Myanmar as PTT Exploration and Production Public Company Limited or PPTEP announced its additional shares purchasing and became the operator of the Yadana natural gas field and pipeline project in Myanmar after France’s …

Decoding the Thai-Myanmar Pro-Democracy Movement, Driving the Inspiration across States– across Borders

Teerachai Sanjaroenkijthaworn Inviting you to capture the lessons learned from the over-365-day of the Myanmar’s pro-democracy movement through an exchange forum amongst the Thai young activists who continuously drive democracy and equality issues. This forum was held at the Documentary Club & Pub as part of the “365 Days after…” exhibition co-organized by the Spirit …

แถลงการณ์เครือข่ายประชาชนไทย 8 จังหวัดลุ่มน้ำโขงเรียกร้องให้จีนยอมรับว่าเขื่อนจีนในแม่น้ำโขงตอนบนเป็นสาเหตุของปัญหาผลกระทบข้ามพรมแดน

เป็นเวลามากกว่ายี่สิบปีแล้ว จากการเฝ้าสังเกตสถานการณ์และผลกระทบ สภาพความเปลี่ยนแปลงของแม่น้ำโขง ซึ่งเป็นผลจากการจัดการน้ำของเขื่อนในประเทศจีน รวมถึงการติดตามสถานการณ์ข่าวสาร แถลงการณ์ การให้ความเห็นของจีน ที่มีต่อประเด็นปัญหาความเปลี่ยนแปลงระบบนิเวศในแม่น้ำโขง ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา ท่าทีของจีนนั้นไม่เคยยอมรับว่าเป็นส่วนหนึ่งของปัญหาและไม่ให้ความร่วมมือในการเปิดเผยข้อมูลการจัดการน้ำแก่ประเทศแม่น้ำโขงตอนล่างอย่างจริงจัง โปร่งใส และต่อเนื่อง ทั้งยังพยายามเสนอแนวคิดด้านการจัดการน้ำที่ขัดแย้งกับวัฏจักรตามธรรมชาติของแม่น้ำโขง การกล่าวอ้างถึงคุณูปการของการบริหารน้ำจากเขื่อนจีนที่ช่วยป้องกันน้ำท่วมและแก้ไขปัญหาน้ำแล้งให้กับประเทศน้ำโขงตอนล่าง รวมถึงการกล่าวอ้างถึงข้อทักท้วงของประชาชนในลุ่มน้ำโขงตอนล่างให้เกี่ยวโยงกับผลประโยชน์ทางการเมืองระหว่างประเทศนั้น เป็นสิ่งที่น่าผิดหวังต่อประชาชนในประเทศท้ายน้ำอย่างยิ่ง น้ำท่วมหน้าแล้งฉับพลัน จนผลผลิตเกษตรริมฝั่งเสียหาย ที่อ.ธาตุพนม จ.นครพนม ธันวาคม 2556 การเปลี่ยนแปลงรูปแบบการไหลและระบบนิเวศแม่น้ำโขง เริ่มต้นตั้งแต่การเริ่มเปิดใช้งานเขื่อนม่านวาน (Manwan) เมื่อปี 2536 หรือ 29 ปีที่ผ่านมา เขื่อนม่านวาน เป็นเขื่อนกั้นแม่น้ำโขงสายหลักเขื่อนแรก ตั้งอยู่บนแม่น้ำโขงตอนบนในประเทศจีน ล่าสุดจีนได้สร้างเขื่อนเพื่อผลิตไฟฟ้าบนแม่น้ำโขงแล้วเสร็จจำนวน 11 เขื่อน โดยไม่แสดงเจตจำนงที่จะปรึกษาหารือใด ๆ กับประเทศลุ่มน้ำโขงตอนล่าง เช่น เขื่อนต้าเฉาชาน (Dachaoshan) สร้างเสร็จปี 2546, เขื่อนจินหง (Jinghong) สร้างเสร็จปี 2552, เขื่อนเสี่ยวหวาน(Xiaowan) สร้างเสร็จปี 2553, เขื่อนนั่วจาตู้ (Nouzhadu) สร้างเสร็จปี 2555 …

“ก๊าซพม่า – ไฟฟ้าไทย : ความสัมพันธ์ระหว่างธุรกิจและความสำนึกคิดถึงสิทธิมนุษยชนภายใต้วิกฤตมนุษยธรรมหลังรัฐประหารเมียนมาในโครงการยาดานา” (ตอนที่ 1)

ช่วงกลางเดือนมีนาคมที่ผ่านมา เกิดข่าวใหญ่ในแวดวงพลังงานที่เชื่อมโยงถึงสถานการณ์ในเมียนมาอย่างมาก หลังจากที่บริษัท ปตท. สำรวจและผลิตปิโตรเลียม จำกัด (มหาชน) หรือ ปตท. สผ. ประกาศซื้อหุ้นเพิ่มและเข้าเป็นผู้ดำเนินงานในโครงการขุดเจาะและขนส่งก๊าซธรรมชาติในแหล่งยาดานา ประเทศเมียนมา จากการที่ บริษัท TotalEnergies บิ๊กพลังงานระดับโลกจากฝรั่งเศส ประกาศถอนการลงทุนจากโครงการนี้ด้วยเหตุผลด้านการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างรุนแรงของกองทัพเมียนมาต่อประชาชนตั้งแต่เกิดการรัฐประหาร ซึ่งทาง Total และ Chevron ได้ออกมาประกาศเมื่อปลายเดือนมกราคมที่ผ่านมา  แหล่งข่าวหลายสำนักระบุว่า ปตท. สผ. จำกัด (มหาชน) หรือ PTTEP จะเข้าทำการควบคุมการดำเนินงานในแหล่งก๊าซยาดานา บริเวณอ่าวเมาะตะมะ ซึ่งเป็น 1 ใน 3 แหล่งก๊าซสำคัญในเมียนมาที่บริษัท ปตท.สผ. เข้าร่วมลงทุน (อีก 2 แห่ง ได้แก่ แหล่งเยตากุนและแหล่งซอติก้า) ในวันที่ 20 กรกฎาคมที่จะถึงนี้แทน Total โดยคำนึงถึงความต่อเนื่องการบริโภคด้านพลังงานเป็นหลัก ก๊าซธรรมชาติที่ผลิตได้ในโครงการยาดานาจะถูกส่งขายให้กับ ปตท. ในฐานะผู้จัดหาพลังงาน ซึ่งก๊าซในส่วนนี้ราว 550 ล้านลูกบาศก์ฟุตจะถูกส่งผ่านท่อก๊าซจากฝั่งเมียนมาเข้ามายังฝั่งไทย ป้อนเข้าสู่โรงไฟฟ้าทั้งขนาดใหญ่และเล็ก …

ถอดรหัสขบวนการประชาธิปไตยไทย – พม่า สู่การผลักดันแรงบันดาลใจข้ามรัฐ – ข้ามพรมแดน

ธีระชัย ศาลเจริญกิจถาวร ชวนถอดบทเรียนการต่อสู้เพื่อประชาธิปไตยกว่า 365 วัน ของประชาชนชาวเมียนมาผ่านวงเสวนาแลกเปลี่ยนพูดคุยระหว่างนักกิจกรรมไทยรุ่นใหม่ที่ออกมาขับเคลื่อนประเด็นประชาธิปไตยและความเท่าเทียมอย่างต่อเนื่อง วงเสวนานี้จัดขึน ณ Documentary Club & Pub เป็นส่วนหนึ่งในกิจกรรมของนิทรรศการ “365 Days after…” ที่ร่วมจัดโดยเสมสิกขาลัย (พม่า) และ Documentary Club Thailand ซึ่งเป็นนิทรรศการที่ใช้ศิลปะหลากแขนงทั้งภาพถ่าย ภาพวาด ศิลปะการจัดวาง ศิลปะแสดงสด และการแสดงดนตรี เพื่อบอกเล่าเรื่องราวของประชาชนทุกภาคส่วนและทุกชาติพันธุ์ตลอดระยะเวลากว่าหนึ่งปีที่ผ่านมาหลังเกิดการรัฐประหารในประเทศพม่าเมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2564 ภาพถ่ายบางส่วนจากนิทรรศการ "365 Days after..." ภาพถ่ายบางส่วนจากนิทรรศการ "365 Days after..." การต่อสู้ที่อึดถึกทนและน่าประทับใจของประชาชนในและนอกประเทศพม่าในครั้งนี้ถือเป็นแรงบันดาลใจที่สำคัญต่อขบวนการประชาธิปไตยทั่วทั้งเอเชีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเพื่อนบ้านอย่างไทย ที่ตลอด 2-3 ปีที่ผ่านมานี้ขบวนการเคลื่อนไหวในไทยเติบโตในเชิงความคิดที่รื้อถอนเบื้องหลังโครงสร้างอำนาจทางการเมืองไทยอย่างตรงไปตรงมามากกว่าที่เคยเป็นมาในอดีตแต่ก็ถูกกดปราบอย่างหนักที่ถึงแม้อาจจะไม่เท่ากับในกรณีของพม่า แต่ก็ถือได้ว่าเป็นกรณีการต่อสู้กับอำนาจเผด็จการเฉกเช่นเดียวกัน...บทเรียนการต่อสู้ของประชาชนพม่าจึงควรค่าแก่การนำมาแลกเปลี่ยน ถกเถียง สกัด ถอดรหัส ไปจนถึงการนำมาปรับใช้และต่อยอดการต่อสู้ของขบวนการภาคประชาชนไทยและอาจรวมถึงในประเทศอื่น ๆ ด้วย ขบวนการประชาธิปไตยในไทยรู้สึกอย่างไร และติดตามอย่างไร และมองการต่อสู้ในครั้งนี้ของชาวพม่าอย่างไร? โตโต้ …

หนังสือภาพ “The Mekong Harmony”

หนังสือภาพถ่าย “แม่น้ำโขง สัมพันธ์ภาพแห่งชีวิต” (The Mekong Harmony) ส่วนหนึ่งเกิดจากความต้องการถ่ายทอดภาพอันสวยงามของแม่น้ำโขง แม่น้ำสายยาวที่ไหลผ่านนานาประเทศนับพันกิโลเมตร แต่ยังมีอีกส่วนหนึ่ง ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่คงค้างในใจพวกเรามายาวนาน แม้ตลอดการทำงานของพวกเราจะมีช่วงเวลาให้แทบหยุดหายใจเสมอเมื่ออยู่ท่ามกลางการโอบล้อมของทั้งแม่น้ำ ภูเขา หินผา ที่รวมเป็นทิวทัศน์และบรรยากาศอันตรึงใจ แต่เมื่อเราหยุดนิ่ง และสังเกต กลับมีอีกหลายสิ่งที่ดึงดูดเรายิ่งกว่าทิวทัศน์ เราได้เห็นมนุษย์และจังหวะการใช้ชีวิตของพวกเขา เราได้เห็นสีเขียวที่ไล่เฉดต่างกันไปของพุ่มไม้น้ำ บ้างมีดอกขาว บ้างมีผลแดงก่ำพราวทั่วต้น เราได้ยินเสียงนกต่างสายพันธุ์ร้องกระจายไปทั่วคุ้งน้ำทั้งไกลและใกล้ พร้อมเสียงกระพือปีกแยกย้ายจากดอนและแก่งยามเรือหาปลาแล่นผ่าน กลิ่นดินตะกอนหลากมาพร้อมสายน้ำ หรือหากเราเดินตามชาวประมงไป จะได้กลิ่นปลาสดใหม่ที่ดิ้นกันอยู่เต็มข้อง และแม้เราไม่ได้อยู่เป็นพยานของปรากฏการณ์ตรงนั้น แต่สิ่งเหล่านี้ก็เกิดขึ้นอยู่ทุกเมื่อเชื่อวันเป็นปกติธรรมดา ผันเปลี่ยนและเวียนซ้ำตามฤดูกาลเหมือนที่ได้ดำเนินมาตลอดก่อนหน้านี้เนิ่นนาน เป็นข่ายใยชีวิตที่ล้วนประสานสอดคล้องโดยไม่อาจแยกขาดจากกันได้ คงเป็นธรรมชาติของสรรพสิ่งที่ต้องหมุนไปด้วยการพึ่งพาและเกื้อกูล เพราะสมดุลของธรรมชาตินั้นเกิดขึ้นไม่ได้จากการครอบครองกันและกัน ไม่มีสิ่งใดถือตนเป็นเจ้าของสิ่งอื่นได้ หนังสือภาพเล่มนี้จึงหวังพาผู้อ่านไปเฝ้ามองการสนทนาของธรรมชาติร่วมกับเรา ผ่านภาพถ่ายทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต ซึ่งมีวิถีของตัวเองต่างกันไปในแต่ละฤดูกาล ทั้งฤดูแล้ง ฤดูน้ำหลาก และช่วงเวลาเปลี่ยนผ่าน คัดเลือกและร้อยเรียงจากภาพถ่ายที่สะสมไว้ปีแล้วปีเล่า และการย้อนดูภาพถ่ายเหล่านี้เองที่สร้างความรู้สึกอันหนักหน่วงหลากหลายอยู่ภายใน จากทั้งภาพที่สร้างแรงบันดาลใจแก่เราเพื่อศึกษาสิ่งนั้นเพิ่มเติม ทั้งภาพที่พาเราอิ่มเอมเมื่อนึกถึงช่วงเวลาอันสวยงาม และหลายภาพที่พาเราจมกับความรู้สึกเศร้าอย่างอธิบายได้ยาก เมื่อสิ่งที่อยู่ในภาพนั้นได้สูญหาย ถูกทำลาย และเปลี่ยนแปลงไปแล้วอย่างถาวร เราคงทำใจได้ง่ายขึ้นหากการสาบสูญนั้นมาจากผลพวงของเหตุการณ์ทางธรรมชาติ แต่ที่เกิดขึ้นคือ ทั้งเกาะแก่ง นก ปลา ชุมชน วิถีชีวิตของผู้คน ฯลฯ …

Photography book “The Mekong Harmony”

The Mekong Harmony began with our desire to show the beauty of the Mekong River, an international river covering a distance of thousands kilometres. It has been in our minds for a long time. Embraced by the river, mountains and cliffs, the spectacular landscape always left us in awe. And as we listened and observed …

Myanmar and its Backward Development Process: Trend of Post-Coup Large-Scale Development Projects that Possibly Affect Natural Resources and Environment (EP.2)

Myanmar’s coup d’état let large-scale projects invade more people and environment – NUG’s Deputy Minister for Electricity and Energy indicated that Myanmar may be the first country having climate crisis migrants, Karen civil society stated that Hat Gyi dam in preparation to move forward, Chinese labors enter the areas despite COVID-19, Myanmar soldiers forced displaced …

Myanmar and its Backward Development Process: Trend of Post-Coup Large-Scale Development Projects that Possibly Affect Natural Resources and Environment (EP.1)

Myanmar and its Backward Development Process: Trend of Post-Coup Large-Scale Development Projects that Possibly Affect Natural Resources and Environment (EP.1) More than 8 months after the Myanmar’s military coup d’état on February 1, 2021 overthrowing the elected government, many states in the global community, particularly Western countries such as the European Union (EU) and the …